Tanpınar Edebiyat Araştırmaları ve Uygulama Merkezi, 4 Haziran 2022’de, yeni bir rota kapsamında; Beş Şehir‘in Bursa’sını Tanpınar’ın kalemi ve bakışı eşliğinde keşfe koyuldu.

Beş Şehir rotaları kapsamında birbirini izleyecek bir dizi gezinin başlangıcı olan Bursa Rotası gezisinde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi mensubu öğrenciler ve akademisyenlere Sanat Tarihi bölümü öğretim üyeleri Doç Dr. Nuri Seçgin ve Doç. Dr. Şükrü Sönmezer tarafından rehberlik yapıldı.

İznik’teki o güzel imaret, beş kapılı revakı ve çok rahat kubbesiyle Nilüfer Hatun’a izafe edilir. Selçuk mimarîsinin renkli, teferruat üzerinde fazla duran itikâfından, bu imaretle ve Murad-ı Hüdavendigâr’ın Çekirge’deki camiiyle çıkarız.

Hüdavendigâr Camii’ne gitsem, onun akşam rengi loşluğu içinde beş yıl önce bu camii beraberce gezdiğimiz güzel çocuğun tebessümünü bulabilir miyim’ diye kendime soruyordum. Bu ince tebessüm, bu eski mâbedin içinde bir akşamüstü taze bir gül gibi parıldamıştı.”

Duvar, kubbe, kemer, mihrap, çini, hepsi Yeşil’de dua eder, Muradiye’de düşünür ve Yıldırım’da harekete hazır, göklerin derinliğine susamış bir kartal hamlesiyle ovanın üstünde bekler.

Osman Gazi ile Orhan Gazi Tanzimat devrinin o gülünç şekilde resmî üslûbuyla yapılmış hiçbir ruhaniyeti olmayan binalarda başlarının ucunda -talihin korkunç istihzası-Sultan Aziz’in ihdas ettiği Osmanlı nişanı adeta gurbette gibi yatıyorlar

André Gide bu cami için “zekânın kemal halinde sıhhati”der. …Yeşil’i en iyi anlayan muharrir o olmuştur…Yeşil Cami bu hayranlığa hem de fazlasıyla lâyıktır.”

Çelebi Mehmed’in “çoluk çocuğuyla beraber yattığı türbede” hepimize mukadder olan korkunç akıbet, güzel bir günün sonunda bir akşam bahçesinde koklanan güller gibi hüzünlü bir hasret arasından duyulur.

İnsan ancak Yeşil’i ve muasırı eserleri gezerken, Üçüncü Selim tarafından yaptırılmış olan Emir Sultan türbesinde kaybedilen şeyin ne olduğunu daha iyi anlıyor.